Inleidende informatie en feiten over de orka (orka)
Orka's (Orcinus orca), of kortweg orka's, zijn indrukwekkend toproofdieren de oceanen van de wereld en staan bekend om hun uiteenlopende jachtstrategieën.
Met zijn opvallende zwart-witte markeringen, zijn hoge Intelligenz en het complex sociale structuren Ze fascineren ons mensen al sinds mensenheugenis.
Orka's zijn Getande walvissen en behoren tot de dolfijnenfamilie. Met een lengte van maximaal 10 meter is de orka de grootste dolfijnsoort ter wereld.
De Algemene naam “orka” waarschijnlijk ontstaan door een verkeerde vertaling van “walvismoordenaar”, omdat sommige orkagroepen zich hebben gespecialiseerd in de jacht op grote walvissen.
Grote mannelijke orka (Orcinus orca) Walvissen spotten in Noorwegen – Snorkelen met orka's in Skjervoy – Feiten over orka's
In ons artikel Feiten en foto's over orka's vindt u interessante informatie over orka's. Voor degenen die niet graag lezen, worden de belangrijkste feiten duidelijk gepresenteerd in de Profiel van de orka samengevat. U kunt ook direct naar Photo Gallery gehen.
Orka's zijn de meest voorkomende zeezoogdieren ter wereld!
Ze komen in alle oceanen ter wereld voor: In de Noordelijke IJszee, de Antarctische Oceaan, de Atlantische Oceaan, de Indische Oceaan en de Stille Oceaan.
Orka's hebben de sterkste echolocatie van alle dieren!
Orka's communiceren, navigeren en jagen met behulp van echolocatie, wat zeer geavanceerd is. Om geluid te produceren, persen orka's lucht door hun neusholtes. De zogenaamde meloen in haar hoofd versterkt en projecteert vervolgens het geluid. Gereflecteerde geluidsgolven reizen via de kaak naar het binnenoor van de orka's en van daaruit naar de hersenen. Hierdoor ontstaan gedetailleerde beelden van hun omgeving.
Orka's hebben de op één na grootste hersenen van alle dieren!
De hersenen van een orka kunnen tot 7 kilogram wegen. Orka's hebben grote hersenen die ook sterk geplooid en gegroefd zijn. Ze staan bekend om hun opmerkelijke intelligentie, die zowel tot uiting komt in sociale interactie als in geavanceerde collectieve jachtstrategieën. Hun geheugen is zeer goed ontwikkeld en hun taal is zo specifiek dat ze zelfs verschillende dialecten kennen. Overigens heeft een potvis de grootste hersenen van alle dieren.
Orka's zijn meesters in de jacht. Hun spectaculaire jachttechnieken variëren van het gecoördineerd bijeendrijven van scholen haring met behulp van luchtbellen tot het gericht creëren van golven om zeehonden van ijsschotsen te spoelen en de gezamenlijke jacht op grote walvissen of haaien.
Er zijn heel verschillende soorten orka's!
Wetenschappers onderscheiden verschillende zogenaamde ecotypen van orka's. Deze verschillen niet alleen in uiterlijk, maar vooral in levensstijl, sociaal gedrag en dieet. De bekendste zijn de lokale ("Inwoner"), voornamelijk visetende orka's, de migrerende ("Vergankelijk"), die gespecialiseerd zijn in zeezoogdieren en de offshore ("Offshore") Orka's die op haaien jagen.
Orka's zijn echte voedselspecialisten!
Er zijn orka's die vissen, zeehonden, walvissen en zelfs haaien eten. De kennis over geschikt voedsel en verfijnde jachttechnieken wordt altijd doorgegeven aan de jongen binnen de groep (groep). Er zijn gevallen bekend van orka's die in gevangenschap bijna verhongerden, omdat ze niet wisten dat ze vis konden eten en dit van een andere orka moesten leren.
Orka's hebben de menopauze!
Vrouwelijke orka's behoren tot de weinige diersoorten ter wereld waarbij de vrouwtjes in de overgang zijn. Ze stoppen met voortplanten, maar leven vaak nog tientallen jaren. Overigens is de menopauze alleen bekend bij mensapen en vier andere tandwalvissoorten.
Opvallende zwart-witte kleurstelling, witte vlek achter het oog, grijze zadelvlek achter de vin; Mannetjes: zeer hoge, driehoekige vin (tot 1.8 m), vrouwtjes/jongen: kleinere, sikkelvormige vin.
Lengte gewicht
Mannetjes: tot 10 m / ca. 6 – 10 ton; Vrouwtjes: tot 8.5 m / ca. 4 – 7 ton.
Reproductie
Geslachtsrijp: ~10-15 jaar / Draagtijd: ~15-18 maanden / Worpgrootte: 1 kalf elke 3-10 jaar / Zoogdier.
Lebenserwartung
Mannetjes: ca. 30-50 jaar (max. ~60); Vrouwtjes: ca. 50-80 jaar (max. >100).
leefgebied
Alle oceanen wereldwijd, van de Arctische tot de Antarctische wateren en de tropen; geeft de voorkeur aan koelere, kust- en productieve zones.
levensstijl
Zeer sociaal in stabiele, vaak matriarchale familiegroepen (pods); complexe communicatie; actief overdag en 's nachts; verschillende ecosystemen met verschillend gedrag.
Ernährung
Toproofdier; Het dieet is zeer breed en gespecialiseerd, afhankelijk van het ecotype: vis (zalm, haring), zeezoogdieren (zeehonden, walvissen), haaien, roggen, zeevogels. Samenwerkingstechnieken voor de jacht.
verspreidingsgebied
Cosmopolitan – verspreid over alle oceanen.
Grootte van de bevolking
Geschat wordt dat er wereldwijd ongeveer 50.000 dieren zijn (IUCN 2017, hoge onzekerheid). Veel lokale populaties zijn aanzienlijk kleiner.
Beschermingsstatus
Wereldwijd: gebrek aan gegevens (DD) (IUCN 2017). Status van veel bekende lokale populaties (bijv. Southern Residents: ernstig bedreigd). De bedreigingen variëren sterk per regio.
De orka: spannende weetjes over fascinerende dieren
Lebensraum en Verbreiding
Orka's zijn echte kosmopolieten en de meest voorkomende zeezoogdieren. Ze komen voor in alle oceanen, van de ijskoude wateren van de Noordpool en de Zuidpool tot tropische zeeën. Ze lijken echter de voorkeur te geven aan koelere en productievere gebieden.
Wereldwijde aanwezigheid: Orka's zijn zowel aan de kust als in de open oceaan te vinden. Hun verspreiding wordt sterk beïnvloed door de beschikbaarheid van hun favoriete prooi.
Voorkeurszones: Bijzonder hoge dichtheden worden aangetroffen in de voedselrijke wateren van hogere breedtegraden, zoals in het Pacifische Noordwesten van Noord-Amerika, voor de kust van Noorwegen en IJsland en in de poolgebieden.
Ecotype habitats: Verschillende ecotypen kunnen verschillende habitatvoorkeuren hebben. De vaste bewoners blijven vaak in specifieke kustgebieden, terwijl passanten langere migraties ondernemen op zoek naar zeezoogdieren.
De voortplanting van orka's is een langzaam proces dat nauw verband houdt met hun complexe sociale structuur. Ze steken veel tijd en energie in de opvoeding van hun nakomelingen.
Sociale structuur: Paring vindt plaats binnen groepen, vaak tussen leden van verschillende groepen, om genetische diversiteit te waarborgen. Het paarsysteem is waarschijnlijk polygynandrisch (meerdere mannetjes paren met meerdere vrouwtjes).
Langzame cyclus: Vrouwtjes zijn meestal geslachtsrijp tussen de leeftijd van 10 en 15 jaar. De draagtijd is extreem lang en na 15 tot 18 maanden wordt het kalf geboren.
Geboorte-intervallen: Door de lange draagtijd en de intensieve verzorging van het kalf bedraagt de periode tussen de geboortes vaak 4 tot 8 jaar.
Menopauze: De voortplantingsfase van vrouwelijke orka's eindigt meestal tussen de leeftijd van 30 en 50 jaar, wanneer ze in de menopauze komen. Ze kunnen echter tientallen jaren oud worden en spelen als ervaren matriarchen een belangrijke rol in de sociale structuur en het voortbestaan van de groep.
Opgroeien in de peul: Het grootbrengen van een kalf is een gemeenschappelijke inspanning. Niet alleen de moeder, maar ook andere vrouwtjes (‘tantes’) en zelfs jonge mannetjes in de groep nemen deel aan de zorg en bescherming van het nageslacht.
Een pasgeboren orka, ook wel een kalf genoemd, is vanaf het allereerste moment afhankelijk van de zorg van zijn moeder en de hele groep.
Grootte en uiterlijk: Bij de geboorte is een orkakalf al een indrukwekkende 2 tot 2.5 meter lang en weegt ongeveer 150-200 kilogram. De witte plekken op hun huid vertonen vaak een oranje glans, die pas na een paar maanden verdwijnt. Waarschijnlijk zijn dit zichtbare bloedvaten, omdat de dikke vetlaag nog ontbreekt.
Moeder-kind band: De band tussen moeder en kalf is buitengewoon sterk en duurt vaak een leven lang. De eerste maanden zwemt het kalf heel dicht bij zijn moeder, vaak in de zogenaamde ‘zuigelingenhouding’.
Lactatieperiode: Kalveren worden minimaal één jaar, maar vaak wel twee jaar lang gezoogd. Moedermelk is erg vet en lost daarom niet op in water (tot 50% vet). Tegelijkertijd beginnen de orkajongen vast voedsel te proeven en leren ze jachttechnieken.
Leren in de Pod: Jonge dieren leren belangrijke overlevingsvaardigheden, zoals communicatie, sociale interactie en specifieke jachttechnieken, door observatie en begeleiding van oudere leden van de groep.
Hoge sterfte: Ondanks intensieve zorg is de sterfte in het eerste levensjaar relatief hoog (geschat op 30-50%), als gevolg van ziekte, voedselgebrek of, zelden, predatie.
Orka's staan bovenaan de voedselketen in de zee en zijn ongelooflijk veelzijdige en intelligente jagers. Hun dieet en jachtmethoden variëren sterk per ecotype en regio.
Toproofdier: Orka's hebben vrijwel geen natuurlijke vijanden (afgezien van de mens).
Specialisatie in dieet: Inheemse orka's eten voornamelijk vis (bijvoorbeeld zalm en haring). “Transient” orka’s (Bigg’s Killer Whales) jagen op zeezoogdieren (zeehonden, walvissen). Orka’s die ‘op zee’ leven, voeden zich onder andere met vis en haaien.
Echolocatie: Orka's maken gebruik van een zeer goed ontwikkelde echolocatie om een gedetailleerd beeld van hun omgeving te krijgen. Ook bij de jacht maken ze gebruik van geluid en echolocatie.
Geavanceerde jachttechnieken: Orka's staan bekend om hun intelligentie en het doorgeven van jachtstrategieën aan generaties. Voorbeelden: carrouselvoedering (coöperatief vissen), opzettelijke stranding (stranding om op zeehonden te jagen), golfslag (golven creëren om zeehonden van ijsschotsen te spoelen), gezamenlijke jacht op grote walvissen en haaien.
De wereldwijde beschermingsstatus van de orka is complex vanwege een gebrek aan wereldwijde gegevens. Volgens de Rode Lijst van de IUCN wordt de gegevenssituatie als onvoldoende beschouwd (IUCN 2017). Er is echter veel onderzoek gedaan naar de lokale populaties en sommige worden ernstig bedreigd.
Regionale verschillen: Veel populaties worden als stabiel beschouwd, andere worden bedreigd. De populatie zuidelijke orka's in het noordwesten van de Stille Oceaan wordt ernstig bedreigd: er zijn nog maar 74 exemplaren over (mei 2024).
Belangrijkste bedreigingen: Voedseltekorten (bijvoorbeeld de afname van de zalmpopulatie), chemische vervuiling (bijvoorbeeld PCB's), geluidsoverlast (scheepvaart, sonar), bijvangst in visnetten, verstoring door boten en de gevolgen van klimaatverandering.
Ophoping van verontreinigende stoffen: Orka's behoren tot de meest vervuilde dieren op aarde. Niet-afbreekbare chemicaliën hopen zich op in de voedselketen en worden afgezet in het vetweefsel van de orka's. Dit kan hun voortplanting en immuunsysteem verstoren.
Samengevat zijn orka's wereldwijd verspreide, zeer intelligente zeezoogdieren met een complex sociaal leven, een trage voortplanting en indrukwekkende, gespecialiseerde jachtstrategieën. Hoewel de wereldwijde beschermingsstatus onduidelijk is, lijden veel lokale bevolkingsgroepen onder menselijke invloeden zoals vervuiling en voedseltekorten. Hierdoor zijn dringend beschermingsmaatregelen nodig.
Orka's in het wild spotten is een onvergetelijke ervaring. Hun indrukwekkende omvang, opvallende kleuren, het feit dat ze in groepen zwemmen en hun vaak actieve gedrag maken waarnemingen bijzonder spectaculair. De identificatie is eenvoudig: geen enkel ander dier combineert deze grootte met de karakteristieke zwart-witte tekening en de hoge rugvin. Mannetjes zijn herkenbaar aan hun bijzonder hoge, driehoekige vin, terwijl vrouwtjes en jongen een kleinere, sikkelvormige vin hebben.
De vorm van de rugvin en de grijze ‘zadelvlek’ achter de vin zijn vaak net zo uniek als een vingerafdruk en helpen onderzoekers om individuele orka’s te identificeren.
De kans om orka's te zien is het grootst in koelere, productieve kustwateren. Daar vinden ze vaak hun favoriete prooien. De tijden waarop u ze kunt zien, zijn vaak seizoensgebonden.
Hier is een kort overzicht van populaire locaties en tijden:
Populaire plaatsen/regio's om orka's te zien:
Noorwegen (Noord-Noorwegen, bijvoorbeeld Tromsø, Skjervoy): Nov – Jan (haringmigratie)
IJsland (Snæfellsnes): pieken feb-apr (haring)
Canada/VS (Salish Sea, Alaska): mei – okt (ingezetenen), het hele jaar door (doorreizenden)
Straat van Gibraltar: apr – sep (tonijnvisserij)
Argentinië (schiereiland Valdés): maart – mei (opzettelijke stranding voor zeehondenjacht)
Belangrijke kenmerken van orka's voor het spotten van walvissen
Systematiek: Tandwalvis (grootste dolfijn) Afmeting: ca. 8 – 10 meter lang Blas: Vrij laag (~1-2m), bossig Rugvin = vin: Zeer hoog & puntig (zwaardvormig) Staartvin = staartvin: Zelden zichtbaar tijdens het duiken. Bijzonderheid: Opvallende zwart-witte aftekeningen, zadelvlek variabel. Duidelijk zichtbaar: vin, zadelvlek, kop, vaak in groepen (podiën). Ademhalingsritme: Variabel, vaak meerdere korte ademhalingen aan de oppervlakte. Duiktijd: Meestal kort (enkele minuten), maar kan aanzienlijk langer duiken (tot ongeveer 15 minuten). Acrobatiek: Steekt vaak het hoofd uit het water (spyhopping), sprongen mogelijk (breaching), slaat toe met de staartvin (deels jachttechniek)
Samenvattend kunnen we stellen dat orka's gemakkelijk te herkennen zijn aan hun grootte, kleur en vooral aan de kenmerkende rugvin. De variabele zadelvlek maakt individuele herkenning mogelijk. De beste observatiemogelijkheden doen zich seizoensgebonden voor in productieve kustwateren over de hele wereld, zoals de Pacific Northwest, Noorwegen, IJsland of Antarctica, vaak in verband met de aanwezigheid van specifieke prooisoorten.
Orka van dichtbijOrka's (Orcinus orca)Mannelijke orkaFeiten over de orkafamilieOrka's (Orcinus orca)Mannelijke orka NoorwegenOrka onderwaterfotoOrka's (Orcinus orca) zijn tandwalvissenSnorkelen met orka's in SkjervoyJonge en volwassen orkaOrka (Orcinus orca)Springende orka Canada VictoriaOrka (Orcinus orca) jaagt op haringSnorkelen met orka's in NoorwegenOrka (Orcinus orca) komt aan de oppervlakte
Teksten en foto's zijn auteursrechtelijk beschermd. De auteursrechten van dit artikel, zowel in woord als beeld, zijn volledig eigendom van Magazine.Travel. Alle rechten voorbehouden. Content voor gedrukte/online media wordt op aanvraag gelicentieerd.
Bron voor: Orka feiten en foto's (Orcinus orca)
IUCN SSC Cetacean Specialist Group (2017). Orka. De Rode Lijst van Bedreigde Soorten van de IUCN 2017: e.T15421A50368125. [online] Opgehaald op 27.03.2025, van: Bron: IUCN SSC Cetacean Specialist Group (2017)
NOAA Visserij. Orka (Orcinus orca). Soortenlijst. [online] Opgehaald op 27.03.2025, van Bron: NOAA Fisheries
WDC (Walvis- en Dolfijnenbescherming). Orka (zwaardwalvis). Soortengids. [online] Opgehaald op 27.03.2025, van URL: Bron WDC
Doorwaadbare plaats, J.K.B. (2014). Orka: Orcinus orca. In WF Perrin, B. Würsig en JGM Thewissen (red.), Encyclopedia of Marine Mammals (derde editie, pp. 669-675). Academische Pers. [online] Opgehaald op 27.03.2025 Van Bron Ford, JKB (289844476). Orka: Orcinus orca
Nationale Geografische Gegevens. Orka (zwaardwalvis). Dieren. [online] Opgehaald op 27.03.2025, van: Bron National Geographic
Hirsbrunner Gaby (2020): Menopauze vanuit het perspectief van de diergeneeskunde. Journal of Gynecological Endocrinology/Switzerland 4 · 2020 [pdf] Opgehaald op 28.03.2025, van: Wetenschappelijke bron: Hirsbrunner Gaby (2020)
Deze website maakt gebruik van cookies: U kunt deze cookies natuurlijk op elk moment verwijderen en de functie deactiveren. Wij gebruiken cookies om u de inhoud van de homepage zo goed mogelijk te kunnen presenteren en om functies voor sociale media te kunnen aanbieden en om de toegang tot onze website te kunnen analyseren. In principe kan informatie over uw gebruik van onze website worden doorgegeven aan onze partners voor sociale media en analyse. Onze partners kunnen deze informatie combineren met andere gegevens die u aan hen ter beschikking heeft gesteld of die zij hebben verzameld als onderdeel van uw gebruik van de diensten.overeenkomenMeer informatie
Afmeting: ca. 8 – 10 meter lang
Blas: Vrij laag (~1-2m), bossig
Rugvin = vin: Zeer hoog & puntig (zwaardvormig)
Staartvin = staartvin: Zelden zichtbaar tijdens het duiken.
Bijzonderheid: Opvallende zwart-witte aftekeningen, zadelvlek variabel.
Duidelijk zichtbaar: vin, zadelvlek, kop, vaak in groepen (podiën).
Ademhalingsritme: Variabel, vaak meerdere korte ademhalingen aan de oppervlakte.
Duiktijd: Meestal kort (enkele minuten), maar kan aanzienlijk langer duiken (tot ongeveer 15 minuten).
Acrobatiek: Steekt vaak het hoofd uit het water (spyhopping), sprongen mogelijk (breaching), slaat toe met de staartvin (deels jachttechniek)
